Ngày giải phóng Thủ đô đã trở thành mốc son trong lịch sử của cả nước nói chung và của thành phố Hà Nội nói riêng. Sau chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu, ngày 10/10/1954 năm cửa ô rộng mở trong cờ hoa và biểu ngữ đón chào đoàn quân tiến về Hà Nội chính thức vào tiếp quản thủ đô, Hà Nội được hoàn toàn giải phóng.

Theo kế hoạch, sáng 8/10/1954 các đơn vị quân đội chia nhiều đường tiến vào ngoại thành Hà Nội. Đến 16 giờ 30 thì tiến đến đường đê La Thành, Vĩnh Tuy, Bạch Mai, Ngã Tư Sở, Ô Cầu Giấy và Nhật Tân.

Lính Pháp tập trung tại phố Hàng Đào để chuẩn bị rút quân qua cầu Long Biên, chiều 9/10/1954. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Lính Pháp lên cầu Long Biên để rút khỏi Hà Nội.

Sáng 9/10/1954, quân Pháp tập trung các phương tiện cơ giới trước vườn hoa Ba Đình để rút khỏi Hà Nội. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Quân Pháp rút đến đâu, Trung đoàn Thủ đô từ ô Cầu Giấy tiến vào tiếp quản đến đó trong ngày 9/10/1954. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Chiều ngày 9 – 10 – 1954, quân đội ta tập kết tại các cửa ô thành phố. bộ đội tiến đến đâu, nhân dân ta đổ ra hai bên đường, phất cờ tung hoa, reo mừng không ngớt. Cổng chào, khẩu hiệu dựng lên khắp các đường phố, cờ đỏ sao vàng rực rỡ trên khắp các tầng nhà.

Bộ đội ta hùng dũng tiến qua cầu Long Biên vào tiếp quản Hà Nội, cùng lúc quân Pháp rút khỏi Hà Nội qua cây cầu này phía chiều bên kia, chiều 9/10/1954. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Sáng ngày 10 – 10 – 1954, các đơn vị quân đội, trong đó có các chiến sĩ của Trung đoàn Thủ đo – những người con tám năm trước thề “Quyết tử cho tổ quốc quyết sinh”, đã trở về Hà Nội trong đoàn quân chiến thắng. “Trùng trùng quân đi như sóng, lớp lớp đoàn quân tiến về”.

Sáng 10/10/1954, các cánh quân của Đại đoàn Quân Tiên Phong từ các cửa ô tiến vào tiếp quản Thủ đô được giải phóng trong rừng cờ hoa đón chào của 20 vạn người dân Hà Nội. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Trên chiếc ô tô có gắn dải lụa đỏ ở mui trước xe, đầu xe dắn lá cờ đỏ sao vàng, các chiến sĩ trên xe ai nấy đều nở nụ cười sung sướng, hân hoan vẫy chào nhân dân. Không khí thật trang nghiêm, xúc động những cũng thật sôi động, vui tươi mà không có bút nào tả xiết. Đó là niềm vui của một dân tộc, một quân đội vừa chiến thắng kẻ thù sau 9 năm kháng chiến trường kì, gian khổ.

Chiến sĩ Cụ Hồ trên đường phố Hà Nội

Đồng bào Hà Nội đón bộ đội vào tiếp quản Thủ đô.

Hình ảnh đoàn quân trùng điệp tiến bước trong sự hân hoan của hàng vạn nhân dân cách đây 68 năm đã trở thành một phần kí ức đẹp của bao thế hệ người dân thủ đô.

8h00 sáng ngày 10/10/1954, Trung đoàn Thủ đô thuộc Đại đoàn 308 tiến vào giải phóng Hà Nội trong rừng cờ hoa rực rỡ, trong tiếng reo hò của 20 vạn nhân dân Thủ đô.

Các đơn vị bộ binh Quân đội nhân dân Việt Nam tiến qua phố Hàng Gai vào tiếp quản Thủ đô, sáng 10/10/1954. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Các đơn vị bộ đội thuộc Đại đoàn 308 Quân Tiên Phong tiến vào khu vực ngã năm Bờ Hồ (nay là quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục), sáng 10/10/1954 trong tiếng reo vui của hàng vạn người dân Thủ đô. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Đoàn xe chở các chiến sỹ Đại đoàn 308 Quân Tiên phong tiến qua phố Hàng Đào, sáng 10/10/1954 trong niềm hân hoan chào đón của hàng vạn người dân. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Hàng vạn người dân Hà Nội tràn ra đường chào đón đoàn quân chiến thắng về giải phóng Thủ đô ở khu vực hồ Hoàn Kiếm, sáng 10/10/1954. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Hàng vạn người dân Hà Nội đổ ra đường hân hoan vẫy chào đoàn quân chiến thắng về giải phóng Thủ đô, sáng 10/10/1954. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Hàng vạn người dân Hà Nội đổ ra đường hân hoan vẫy chào đoàn quân chiến thắng về giải phóng Thủ đô, sáng 10/10/1954. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Gương mặt rạng rỡ của các chiến sỹ Đại đoàn 308 Quân Tiên Phong (nay là Sư đoàn 308) về tiếp quản Thủ đô, sáng 10/10/1954. (Nguồn: Tư liệu/TTXVN)

Bác sỹ Trần Duy Hưng, Phó Chủ tịch Ủy ban Quân chính Hà Nội trong đội ngũ tiến về tiếp quản Thủ đô, sáng 10/10/1954. (Nguồn: TTXVN)

Nhà hát Lớn Hà Nội trong ngày Ủy ban Quân chính ra mắt nhân dân Thủ đô (10/1954). (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Chiều ngày 10 – 10 – 1954, mấy chục vạn nhân dân Hà Nội dưới sự chủ trì Thiếu tướng Vương Thừa Vũ và bác sĩ Trần Duy Hưng của đã trang nghiêm dự lễ chào cờ do Ủy ban quân chính thành phố tổ chức. Thật là một ngày vui lớn, ngày hội ngộ của những người con chiến thắng, của một dân tộc đã chiến thắng.

Lễ chào cờ lịch sử lần đầu tiên được tổ chức sau khi Thủ đô Hà Nội được giải phóng, ngày 10-10-1954 (ảnh tư liệu).

Đại đoàn bộ binh, pháo binh xếp hàng ngay ngắn, nghiêm chỉnh chuẩn bị làm lễ chào cờ

(ảnh tư liệu)

Một trang sử mới cho dân tộc Việt Nam nói chung và thủ đô Hà Nội nói riêng sau 9 năm kháng chiến trường kì, gian khổ. Mọi hoạt động của Thủ đô nhanh chóng trở lại bình thường sau ngày giải phóng. Hà Nội bước sang một trang sử mới.

Chợ Đồng Xuân tấp nập người mua bán. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Thủ đô Hà Nội trên đà đổi mới

68 năm qua đi, những con phố đoàn quân tiến về đã thay đổi rất nhiều, nhưng khí thế hào hùng của ngày giải phóng thủ đô đã trở thành dấu son chói lọi trong hành trình đấu tranh bảo vệ độc lập, chủ quyền thống nhất đất nước và dấu son ấy sẽ đọng mãi trong kí ức của những người được chứng kiến thời khắc lịch sử thiêng liêng, nhắc nhở những công dân của thủ đô ghi nhớ công ơn những người chiến sĩ đã chiên đấu vì sự toàn vẹn của thủ đô Hà Nội – thủ đô anh hùng – thủ đô hòa bình.