Trang chủ Tin tức - sự kiện

Thầy cô đồng hành cùng các con học sinh lớp 9 ( tiếp theo P5)

20/12/2021

TRƯỜNG THCS THÀNH CÔNG                            NĂM HỌC 2021-2022

ÔN TẬP NGỮ VĂN 9

PHẦN II: TRUYỆN VIỆT NAM HIỆN ĐẠI

VĂN BẢN: LẶNG LẼ SA PA

A. KIẾN THỨC CƠ BẢN

I. Tác giả:

Nguyễn Thành Long (1925-1991) quê ở huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam, viết văn từ thời kháng chiến chống Pháp, là cây bút chuyên về truyện ngắn và ký.

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn là kết quả chuyến đi lên Lào Cai hè 1970 của tác giả. In trong tập “Giữa trong xanh” (1972).

2. Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật:

* Nội dung: Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” khắc hoạ thành công hình ảnh những người lao động bình thường, mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng ở một mình trên đỉnh núi cao. Qua đó truyện khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa những công việc thầm lặng.

* Nghệ thuật: Truyện đã xây dựng được một tình huống truyện hợp lý, cách kể truyện tự nhiên, có sự kết hợp giữa tự sự, trữ tình với bình luận.

3. Tóm tắt truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long

Xe tới chân đỉnh Yên Sơn, bác lái xe dừng lại, giới thiệu với ông hoạ sĩ già và cô kỹ sư trẻ một anh thanh niên làm công tác khí tượng và vật lý địa cầu sống một mình trên núi. Trong cuộc gặp gỡ 30 phút ngắn ngủi, anh thanh niên kể về công việc của mình, công việc đơn giản nhưng gian khổ và cô đơn. Anh đã bộc lộ những suy nghĩ đúng đắn về công việc và cuộc đời. Khi ông hoạ sĩ định vẽ anh, anh đã giới thiệu những người khác mà anh cho là đáng vẽ hơn như ông kỹ sư vườn rau, nhà nghiên cứu sét. Những điều khám phá được ở anh thanh niên làm cho người khách vô cùng xúc động. Khi họ trở về, anh còn tặng cô gái một bó hoa và tặng bác già một làn trứng ăn đường.

B. PHÂN TÍCH TÁC PHẨM

1. Nhận xét tình huống cơ bản của truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa".

- Tình huống truyện : cuộc gặp gỡ tình cờ giữa anh thanh niên làm việc một mình ở trạm khí tượng Yên Sơn cao 2.600m với ông hoạ sĩ và cô kỹ sư.

- Ý nghĩa : Tình huống gặp gỡ này là cơ hội thuận tiện để tác giả khắc hoạ "bức chân dung" nhân vật chính một cách tự nhiên và tập trung, qua sự quan sát của các nhân vật khác và qua chính lời lẽ, hành động của anh. Đồng thời, tác giả đã làm nổi bật được chủ đề của tác phẩm: khẳng định, ca ngợi vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng.

II. Phân tích nhân vật

1. Anh thanh niên:

a. Vị trí của nhân vật và cách miêu tả của tác giả:

- - Anh thanh niên là nhân vật chính của truyện, nhân vật này không xuất hiện ngay từ đầu truyện mà chỉ hiện ra trong cuộc gặp gỡ giữa các nhân vật kia với anh, khi xe của họ dừng lại nghỉ. Nhân vật ấy chỉ hiện ra trong chốc lát, đủ để các nhân vật khác kịp ghi nhận một ấn tượng, một ký hoạ chân dung về anh rồi dường như anh lại khuất lấp trong mây mù bạt ngàn và cái lặng lẽ của núi cao Sa Pa. Nhân vật anh thanh niên hiện ra để mọi người cảm nhận được rằng: “Trong cái lặng im của Sa Pa, dưới những dinh thự cũ kỹ của Sa Pa, Sa Pa mà chỉ nghe tên, người ta đã nghĩ đến chuyện nghỉ ngơi, có những con người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước”.

- Nhân vật anh thanh niên được hiện ra sự nhìn nhận, suy nghĩ, đánh giá của các nhân vật khác: bác lái xe, ông hoạ sỹ, cô gái. Qua cách nhìn và cảm xúc của mỗi người, hình ảnh anh thanh niên thêm rõ nét và đáng mến hơn.

b. Những nét đẹp của nhân vật:

* Hoàn cảnh sống và làm việc:

- Nhân vật chính trong truyện làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu. Sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m, quanh năm suốt tháng giữa cỏ cây và mây núi Sa Pa. Công việc của anh là: “đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, dựa vào công việc báo trước thời tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu”. Công việc ấy đòi hỏi phải tỉ mỉ, chính xác và có tinh thần trách nhiệm cao (nửa đêm đúng giờ “ốp” thì dù mưa tuyết, giá lạnh thế nào cũng phải trở dậy ra ngoài trời làm công việc đã quy định).

- Nhưng cái gian khổ nhất là phải vượt qua được sự cô đơn, vắng vẻ, quanh năm suốt tháng một mình trên đỉnh núi cao không một bóng người – một hoàn cảnh thật đặc biệt.

* Những nét đẹp trong việc làm, cách sống, suy nghĩ, tình cảm và quan hệ với mọi người.

- Vượt lên hoàn cảnh sống, những vất vả của công việc, anh có những suy nghĩ rất đẹp:

+ Đối với công việc, anh yêu nó tới mức trong khi mọi người còn ái ngại cho cuộc sống ở độ cao 2600m của anh thì anh lại ước ao được làm việc ở độ cao trên 3000m. Vì anh cho như vậy mới gọi là lý tưởng.

+ Anh có những suy nghĩ thật đúng và sâu sắc về công việc đối với cuộc sống con người: “khi ta làm việc, ta với công việc là một, sao lại gọi là một mình được” và anh hiểu rằng công việc của anh còn gắn với công việc của bao anh em đồng chí dưới kia. “Công việc của cháu gian khổ thật đấy chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất”.

+ Quan niệm của anh về hạnh phúc thật là đơn giản nhưng cũng thật đẹp. Khi biết một lần do phát hiện kịp thời một đám mây khô mà anh đã góp phần vào chiến thắng của không quân ta bắn rơi được máy bay Mỹ trên cầu Hàm Rồng, anh thấy mình “thật hạnh phúc”.

+ Cuộc sống của anh không cô đơn buồn tủi như người khác nghĩ. Bởi anh còn biết tạo niềm vui trong công việc, đó là đọc sách. Vì sách chính là người bạn để anh “trò chuyện”. Nhờ có sách mà anh chống trọi được với sự vắng lặng quanh năm. Nhờ có sách mà anh tiếp tục học hành, mở mang kiến thức.

- Từ những suy nghĩ đẹp về công việc, hạnh phúc và cuộc sống, ở anh còn có những hành động thật đẹp đẽ biết bao:

+ Mặc dù chỉ có một mình, không người giám sát, anh đã vượt qua những gian khổ của hoàn cảnh, làm việc một cách nghiêm túc, tự giác với tinh thần trách nhiệm cao. Nửa đêm, đúng giờ “ốp”, dù mưa tuyết giá lạnh thế nào anh cũng trở dậy ra ngoài trời làm việc. Ngày nào cũng vậy, anh làm việc một cách đều đặn, chính xác đủ 4 lần trong một ngày vào lúc 4 giờ, 11 giờ, 7 giờ tối và 1 giờ sáng.

+ Nhưng cái gian khổ nhất là vượt qua được sự cô đơn, vắng vẻ quanh năm suốt tháng một mình trên đỉnh núi cao, không một bóng người. Mới đầu, anh “thèm người” tới mức phải lấy cây chắn ngang đường ô tô để được nghe tiếng người! Về sau anh nghĩ: “Nếu đó chỉ là nỗi nhớ phồn hoa đô thị thì thật xoàng” và anh đã vượt qua để sống, làm việc một mình với cỏ cây thiên nhiên Sa Pa, để trở thành: “Con người cô độc nhất thế gian” mà bất cứ ai đã một lần gặp anh đều mang theo ấn tượng đẹp đẽ.

- Anh còn có một nếp sống đẹp: Anh tự sắp xếp cuộc sống một mình ở trạm một cách ngăn nắp: có một vườn rau xanh tốt, một đàn gà đẻ trứng, một vườn hoa rực rỡ.

- Ở người thanh niên ấy còn có một phong cách sống rất đẹp:

+ Đó là sự cởi mở, chân thành với khách, rất quý trọng tình cảm của mọi người, khao khát được gặp gỡ, được trò chuyện. Dẫu phải sống một mình nhưng anh vẫn luôn quan tâm tới người khác: anh gửi biếu củ tam thất cho vợ bác lái xe vừa bị ốm, tặng hoa cho cô gái, mời bác lái xe và ông hoạ sĩ uống trà, tặng cho người đi xa một giỏ trứng gà tươi.

+ Anh còn là người khiêm tốn, thành thực cảm thấy công việc và những đóng góp của mình chỉ là nhỏ bé. Khi ông hoạ sỹ muốn vẽ chân dung anh, anh nhiệt tình giới thiệu với ông những người khác mà anh cho rằng đáng cảm phục hơn anh. (ông kỹ sư vườn rau Sa Pa, anh cán bộ nghiên cứu lập bản đồ sét).

-> Tóm lại, chỉ bằng một số chi tiết và chỉ xuất hiện trong một khoảnh khắc của truyện, tác giả đã phác hoạ được chân dung nhân vật chính với những nét đẹp về tinh thần, tình cảm, cách sống và những suy nghĩ về cuộc sống, về ý nghĩa của công việc.

2. Ta còn bắt gặp ở đất Sa Pa những con người làm việc âm thầm, lặng lẽ cho đất nước qua lời kể của anh thanh niên.

a. Đó là ông kỹ sư vườn rau Sa Pa: Ngày này qua ngày khác ngồi trong vườn, chăm chú rình xem cách lấy mật ong để rồi tự tay thụ phấn cho hàng vạn cây su hào để hạt giống làm ra tốt hơn, ngọt hơn trước.

b. Đó là anh cán bộ nghiên cứu sét: đã “11 năm không một ngày xa cơ quan” luôn “trong tư thế sẵn sàng, suốt ngày chờ sét” để lập bản đồ tìm ra tài nguyên trong lòng đất.

=> Những con người ấy làm cho anh thanh niên thấy “cuộc đời đẹp quá” đâu còn buồn tẻ “cô độc nhất thế gian”.

=> Đúng như tác giả đã viết: “Trong cái lặng im… cho đất nước”.

c. Anh đồng nghiêp của anh thanh niên trên đỉnh Pan xi pang cao 3124m

d. Bố anh thanh niên: xung phong đi bộ đội

=> Nhân vật anh thanh niên, ông kỹ sư vườn rau, anh cán bộ nghiên cứu sét giúp ta hiểu thêm ý nghĩa của những công việc thầm lặng:

- Họ tạo thành cái thế giới những con người như anh thanh niên ở trạm khí tượng, những con người miệt mài lao động khoa học lặng lẽ mà khẩn trương vì lợi ích của đất nước, vì cuộc sống của mọi người.

- Cuộc sống lao động giản dị nhưng cao đẹp làm nên vẻ đẹp đích thực của mỗi con người, có sức thuyết phục lan toả với những người xung quanh.

>> Qua phần phân tích trên ta thấy “Lặng lẽ Sa Pa” đang ngân vang trong lòng ta những rung động nhẹ nhàng mà thú vị về những con người âm thầm lặng lẽ nhưng thật đáng yêu. Họ đã dệt lên bài ca về tình yêu tổ chức, tình yêu đất nước.

3. Phân tích các nhân vật phụ:

a. Nhân vật ông hoạ sĩ:

- Tuy không dùng cách kể ở ngôi thứ nhất, nhưng hầu như người kể chuyện đã nhập vào cái nhìn và suy nghĩ của nhân vật ông hoạ sỹ để quan sát và miêu tả từ cảnh thiên nhiên đến nhân vật chính của truyện - người thanh niên.(điểm nhỡn trần thuật của truyện)

- Ông là 1 nghệ sỹ chân chính, 1 nhân cách đẹp có đời sống nội tâm phong phú.

- Ngòi bút như là 1 quả tim nữa của ông vì suốt đời ông chỉ đi và vẽ, ông khao khát nghệ thuật, vì thế mà ông thêm yêu cuộc sống và con người. Lúc nào ông cũng trăn trở phải vẽ được cái gì mà suốt đời mình thích.

- Người hoạ sỹ ngay từ phút đầu gặp gỡ, bằng cả sự từng trải nghệ thuật và khao khát tìm cái đẹp của cuộc sống đã nhận ra vẻ đẹp từ tâm hồn anh thanh niên và thực sự thấy bối rối, xúc động. Vì hoạ sỹ đã bắt gặp một điều thật ra ông vẫn ao ước được biết, ôi, một nét thôi cũng đủ khẳng định một tâm hồn, khơi gợi một ý sáng tác”.

=> Ông phát hiện ra vẻ đẹp mới ở Sa Pa, đẹp hơn cả thiên nhiên Sa Pa, đó là vẻ đẹp từ tâm hồn con người ở Sa Pa. Và ông cảm nhận được anh thanh niên chính là đối tượng khơi nguồn cho cảm xúc.

- Ông hoạ sỹ muốn ghi lại hình ảnh anh thanh niên bằng nét bút ký hoạ, và “người con trai ấy đáng yêu thật, nhưng làm cho ông nhọc quá. Với những điều làm cho người ta suy nghĩ về anh. Và về những điều anh suy nghĩ…”.

- Từ ông, ta thấy được mục đích của người làm nghệ thuật là tìm ra cái đẹp tiềm ẩn trong cuộc sống, trong con người. Ông đã bộc lộ cái niềm say mê lao động, sáng tạo, từng trải, có thể cảm nhận được đối tượng nghệ thuật của con người lao động nghệ thuật chân chính.

- Những suy nghĩ của ông đã làm nổi bật anh thanh niên, từ đó làm cho anh sáng rõ hơn, đẹp hơn, chứa đựng chiều sâu tư tưởng và làm rõ chủ đề truyện.

=> Ta càng thêm cảm phục và kính trọng ông.

b. Nhân vật cô kỹ sư:

- Góp phần làm câu chuyện thêm hấp dẫn, và làm nổi bật tính cách anh thanh niên. Cô đã điểm 1 nét vẽ nhẹ nhàng, duyên dáng vào câu chuyện.

- Cô là cô kỹ sư trẻ mới ra trường, hăng hái xung phong lên Lào Cai công tác. Bước qua cuộc đời học trò chật hẹp, bước vào cuộc sống bát ngát mới tinh, cái gì cũng làm cô háo hức.

- Cô khao khát đất rộng trời cao, cô có thể đi bất kỳ đâu, làm bất kỳ việc gì.

- Cô ôm bó hoa được tặng trong ngc, lắng nghe câu chuyện của anh thanh niên rồi trầm ngâm lặng lẽ, cô xúc động khi nhìn thấy trang sách anh thanh niên đọc để trên mặt bàn.

Mới bước vào đời, cô gặp anh thanh niên tựa như 1 tấm gương, tự soi để tự hiểu mình, nghĩ về mối tình nhạt nhẽo mà cô đã chối bỏ và con đường cô đang đi tới.

- Nghe anh thanh niên cô mới bàng hoàng nhận ra con đường đi cho mình, càng vững tin vào những gì mình sẽ làm.

=> Làm bừng dậy những tình cảm lớn lao, cao đẹp khi phát hiện ánh sáng đẹp đẽ toả ra từ cuộc sống và tâm hồn con người khác.

- Cô biết ơn anh thanh niên không chỉ vì bó hoa anh đã tặng cho cô 1 cách vô tư, không vụ lợi mà còn bởi 1 bó hoa nào khác nữa, đó là sự hào hứng tự nhiên mà anh vô tình đã tặng cho cô.

- Và hẳn rằng có 1 tình cảm lưu luyến giữa anh thanh niên và cô khi họ chia tay nhau.

=> Cô kĩ sư đẹp như những bông hoa cô đang cầm trên tay.

c. Bác lái xe:

- Tốt bụng, vui chuyện như 1 nhân vật dẫn chuyện nhưng làm ta khó quên. Bác rất vui tính, cởi mở, nhiệt tình với khách.

- Nhân vật này đã dẫn dắt truyện, kích thích sự tò mò cho ông hoạ sỹ và cô kỹ sư, sơ lược về anh thanh niên trước khi 2 người gặp anh.

Dẫn chứng: “… Tôi sắp giới thiệu với bác 1 người cô độc nhất thế gian. Thế nào bác cũng thích vẽ hắn”.

=> Ta thấy hình ảnh anh thanh niên rõ ràng, đẹp đẽ hơn, chủ đề truyện cũng được mở rộng hơn, gợi nhiều ý nghĩa hơn.

Đây chính là thủ pháp rất thành công trong việc xây dựng nhân vật chính.

4. Các chi tiết tạo nên chất trữ tình của tác phẩm và tác dụng của chất trữ tình ấy :

Một trong những yếu tố tạo nên sức hấp dẫn và góp vào thành công của truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" là chất trữ tình.

- Chất trữ tình toát lên từ phong cảnh thiên nhiên đẹp và đầy thơ mộng của Sa Pa được miêu tả qua cái nhìn của người hoạ sỹ già : Hình ảnh thiên nhiên Sa Pa mang vẻ đẹp thơ mộng, độc đáo, kỳ lạ.

+ Đó là nơi núi cao, thác đổ trắng xoá, với mây, nắng, sương đều rất lạ. Sự bắt đầu của Sa Pa là những rặng đào ven đường hay những đàn bò lang cổ đeo chuông là đặc trưng hữu hình của cuộc sống muôn màu, muôn vẻ nơi đây. Hình ảnh rừng cây đầu mùa bao bọc lấy nhau “Những cây thông chỉ cao quá đầu, rung tít trong nắng, những ngón tay bằng bạc dưới cái nhìn bao che của những cây tử kinh thỉnh thoảng nhô cái đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rừng”. Nhất là vẻ đẹp của nắng khiến cảnh sắc thêm lộng lẫy “Nắng bây giờ bắt đầu len tới đốt cháy rừng cây”; “nắng đã mạ bạc cả con mèo, đốt cháy rừng cây hừng hực như một bó đuốc lớn. Nắng chiếu làm cho bó hoa càng thêm rực rỡ và làm cho cô gái cảm thấy mình rực rỡ theo”. Người ta cảm thấy như bị cuốn theo nhịp chạy của mây hay đầy xúc cảm trong sự cuốn hút của nắng.

+ Chỉ là những nét phác hoạ nhưng cảnh thiên nhiên hiện lên đẹp như những bức tranh, đẹp đến hai lần - cái đẹp tự nhiên của nó và cái đẹp qua tâm hồn người nghệ sỹ của hoạ sĩ.

+ Thiên nhiên đẹp làm nền tôn thêm vẻ đẹp con người nơi đây. Những đỉnh Yên Sơn, Phan-xi-păng cao vời vợi gợi nghĩ tới những con người ở tầm cao của sự cống hiến và hy sinh. Cái hừng hực của nắng, của gió gợi đến nhiệt huyết hừng hực cháy của con người lao động nơi đây. Thiên nhiên thơ mộng, trong sáng như tâm hồn những con người ở Sa Pa trong sáng, mộng mơ.

- Nhưng chất trữ tình chủ yếu toát lên từ nội dung truyện: từ cuộc gặp gỡ tình cờ mà để lại nhiều dư vị trong lòng mỗi người, từ những nét đẹp giản dị rất đáng mến của người thanh niên, từ những câu chuyện anh kể về cuộc sống của mình giữa lặng lẽ Sa Pa, và từ những tình cảm, cảm xúc mới nảy nở của ông hoạ sỹ, cô kỹ sư đối với anh thanh niên.

=> Có thể nói, truyện Lặng lẽ Sa Pa có dáng dấp như một bài thơ, chất thơ bàng bạc trong toàn truyện, từ phong cảnh đẹp hết sức thơ mộng của thiên nhiên vùng núi cao đến hình ảnh những con người sống và làm việc trong cái lặng lẽ mà không hề cô độc bởi sự gắn bó của họ đối với đất nước, với mọi người. Tác giả đã tạo được không khí trữ tình cho tác phẩm, nâng cao ý nghĩa và vẻ đẹp của những sự việc, con người rất bình dị được miêu tả trong truyện, nhờ thế mà chủ đề của truyện được rõ nét và sâu sắc hơn.

MỘT SỐ ĐỀ LUYỆN TẬP THAM KHẢO

Đề số 1

Bàn về tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long, có ý kiến cho rằng: “Trong tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long các nhân vật dù được miêu tả nhiều hay ít, dù trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào cũng hiện lên với những nét cao quý, đáng khâm phục”.

1, Trình bày hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm.  (0,5điểm)

2, Trong tác phẩm có những nhân vật dù chỉ xuất hiện gián tiếp qua lời kể của anh thanh niên xong vẫn hiện lên với những nét cao quý đáng khâm phục. Đó là những nhân vật nào? Điểm chung đáng khâm phục giữa họ là gì? (1,5 điểm)

3, Cùng với những người lao động khác giữa núi rứng Sa Pa, nhân vật anh thanh niên giúp cho bức tranh cuộc sống lao động nơi đây trở nên thật đẹp. Bằng một đoạn văn diễn dịch khoảng 12 câu, em hãy làm rõ tình yêu đối với công việc của anh thanh niên. Trong đoạn văn có sử dụng một lời dẫn trực tiếp và một câu cảm thán. Gạch chân và chú thích rõ. (3,5 điểm)

4. Trong tác phẩm, Nguyễn Thành Long không đặt trên riêng cho nhân vật mà gọi theo nghề nghiệp, lứa tuổi. Trong chương trình Ngữ văn THCS cũng có một tác phẩm không đặt tên riêng mà lấy công việc để gọi tên nhân vật. Đó là tác phẩm nào? Tác giả là ai? (0,5 điểm)

GỢI Ý

Câu 1

0,5 điểm
- HS nêu đúng hoàn cảnh sáng tác

Câu 2

1 điểm
  • Các nhân vật hiên lên gián tiếp qua lời kể của anh thanh niên:

+ Anh thanh niên làm công tác khí tượng trên đỉnh Phan-xi-păng

+ Ông kĩ sư vườn rau

+ Anh cán bộ nghiên cứu sét

Điểm chung đáng khâm phục: đều lao động trong điều kiện khó khan, thầm lặng; yêu công việc, tràn đầy nhiệt huyết, tinh thần trách nhiệm với công việc

Câu 3

3,5  điểm

* HT: đúng đoạn văn diễn dịch (0,25đ); sử dụng câu cảm thán và lời dẫn trực tiếp đúng, có gạch chân, chú thích (1 đ); dung lượng đủ ( 0,25)

* Nội dung: tình yêu lao động của anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.

- Điều kiện và hoàn cảnh sống, công việc của anh thanh niên…

- Tình yêu lao động, yêu công việc

+ Lí tưởng sống, lao động và cống hiến: sinh ra ở đâu? Vì ai là làm việc?...

+ Có những suy nghĩ đẹp, sâu sắc và đúng đắn về công việc của mình

+ Tinh thần trách nhiệm cao trong công việc …

=>Tình yêu lao động đã trở thành sức mạnh để giúp anh vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống, vượt qua nỗi cô đơn tột cùng để hoàn thành nhiệm vụ.

* Nghệ thuật: tình huống truyện nhẹ nhàng, cách kể chuyện tự nhiên, giọng văn đậm chất thơ, lựa chọn ngôi kể phù hợp; khắc họa nhân vật chính khách quan và đa chiều.

Câu 4

0,5 điểm

- Tác phẩm:” Cô bé bán diêm”

- Tác giả: An-đec-xen

 

Đề số 2

Một bạn học sinh đã viết câu mở đầu đoạn văn như sau: “Trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long có những nhân vật chỉ được giới thiệu gián tiếp qua lời kể của anh thanh niên nhưng cũng góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm.”

1, Hãy cho biết những nhân vật được nói đến trong câu văn.  (0,5điểm)

2, Nêu ngắn gọn chủ đề của tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa? (1 điểm)

3, Hãy viết khoảng 12 câu tiếp theo câu văn mở đầu trên để tạo thành đoạn văn lập luận theo cách T-P-H. Trong đoạn văn có sử dụng một câu cảm thán và một phép thế để liên kết câu. Gạch chân và chú thích rõ. (3 điểm)

                                                                       GỢI Ý

Câu 1

0,5 điểm
- Các nhân vật: ông kĩ sư vườn rau, anh cán bộ nghiên cứu sét

Câu 2

1 điểm

-Chủ đề: ngợi ca những con người lao động bình thường, làm những công việc bình thường luôn nhiệt tình, hăng say lao động, khiêm tốn, lặng lẽ ngày đêm lo nghĩ và cống hiến cho đất nước mà không cần bất cứ sự vinh danh nào.

- Gợi những vấn đề có ý nghĩa: niềm vui của lao động tự giác, vì những mục đích chân chính đối với con người …

Câu 3

3,0 điểm

* HT: đúng đoạn văn diễn dịch ( 0,25đ); sử dụng câu cảm thán và lời dẫn trực tiếp đúng, có gạch chân, chú thích ( 0,5 đ); dung lượng đủ ( 0,25)

* Nội dung: những nhân vật chỉ được giới thiệu gián tiếp qua lời kể của anh thanh niên nhưng cũng góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm

- Điều kiện và hoàn cảnh sống, công việc của ông kĩ sư vườn rau và anh cán bộ nghiên cứu sét

- Tình yêu lao động, yêu công việc. Tinh thần trách nhiệm cao trong công việc …(phân tích)

=>Tình yêu lao động đã trở thành sức manh để giúp họ vượt qua mọi khó khăn trong cuộc sống…cống hiến cho quê hương, đất nước => lí tưởng sống cao đẹp

 

Đề số 3

“… Tất cả, từ bác lái xe đến các hành khách, ông họa sĩ, cô kĩ sư… Dường như trên chuyến xe ấy, mọi người đang đi tìm một điều gì thật giản dị nhưng cũng thật thiêng liêng, những khát vọng, những háo hức…”

                                        (“Những vang âm trong lặng lẽ”- Vũ Dương Quỹ)

1. Những nhân vật được nhắc đến trong đoạn trích trên xuất hiện trong tác phẩm nào? Tác giả? Nêu hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm

2. Truyện được trần thuật theo ngôi kể nào? Tác dụng của việc chọn ngôi kể đó.

3. Trong truyện, nhân vật bác lái xe đã quay sang nhà họa sĩ nói vội vã:

           - Tôi sắp giới thiệu với bác một trong những người cô độc nhất thế gian. Thế nào bác cũng thích vẽ “hắn”

           “Hắn” mà bác lái xe nói đến là ai? Em có đồng ý với lời giới thiệu của bác lái xe về “hắn” là “một trong những người cô độc nhất thế gian” không? Vì sao?

 4. Bằng một đoạn văn khoảng 12 câu viết theo phép lập luận tổng hợp – phân tích – tổng hợp, trong đoạn có sử dụng một lời dẫn trực tiếp và một câu bị động, làm rõ ý chủ đề:

           Chỉ xuất hiện trong khoảnh khắc của truyện, nhưng nhân vật “hắn” đã khiến người đọc xúc động bởi tình yêu đối với công việc và sự cởi mở, chân thành với mọi người.    

GỢI Ý

1(1.0)

-Tác phẩm: “Lặng lẽ Sa Pa”

-Tác giả: Nguyễn Thành Long

- Hoàn cảnh sáng tác: năm 1970, sau chuyến đi  thực tế lên Sa Pa

2(0.5)

-Ngôi kể: kể theo ngôi thứ 3, người kể giấu mặt nhưng chủ yếu qua điểm nhìn và tâm trạng của nhân vật ông họa sĩ.

- Tác dụng: câu chuyện được kể khách quan, linh hoạt, nhân vật hiện lên sống động, đồng thời lại có thể gửi gắm những suy nghĩ của tác giả về con người, cuộc sống và nghệ thuật một cách rõ nét.

3(1,0)

 

-Hắn là anh thanh niên là công tác khí tượng

-HS trả lời đồng ý hoặc không đồng ý, lí giải:

+ Đồng ý vì: Chỉ có một mình anh sống và làm việc trên đỉnh núi cao, từng hạ cây chắn ô tô dừng lại vì “thèm người” quá.

+ Không đồng ý vì: Anh có công việc làm bạn, làm niềm vui, có sách… Anh làm việc với nhiều anh em đồng chí khác dưới Sa Pa…Anh chủ động tìm đến với mọi người. Có nhiều người yêu quí anh, đến thăm anh như bác lái xe, ông họa sĩ và cô kĩ sư. Vì vậy anh không hề cô độc mà đang sống và làm việc giữa cộng đồng

(Chú ý: Nếu HS đồng ý và có lí giải thì chỉ cho 0.25 điểm. Nếu HS không đồng ý và lí giải đúng thì cho 0,75 điểm)

4(3,5)

*Hình thức: đúng hình thức đoạn, đủ số câu, diễn đạt và liên kết tốt

*Tiếng Việt: có lời dẫn trực tiếp, câu bị động (có chú thích)

*Nội dung: Biết khai thác các dẫn chứng có trong tác phẩm, lập luận thuyết phục, diễn đạt mạch lạc để làm sáng rõ hai luận điểm:

-  Tình yêu công việc

+ Ao ước được làm việc ở độ cao lý tưởng như anh bạn trên đỉnh Phan -xi -păng

+Gắn bó, coi công việc là lẽ sống (“ta với công việc là đôi…”, công việc gian khổ nhưng “cất nó đi cháu buồn đến chết mất”).

+ Hiểu ý nghĩa công việc của anh gắn với bao anh em đồng chí dưới cơ quan

+ Trách nhiệm, tự giác trong công việc (thực hiện đầy đủ các ca ốp, kể cả ca ốp lúc 1 h sáng trong cái giá rét của Sa Pa…)

+ Hạnh phúc khi gặt hái được thành công trong công việc, nhận thấy công việc mình làm có ích cho đất nước, cho tiền tuyến.

+ Say sưa nói về công việc và những cái máy vô tri vô giác, sắp xếp chỗ làm việc khoa học…

-  Sự cởi mở, chân thành với mọi người: thái độ nhiệt tình, sự đón tiếp, chăm sóc chu đáo tới ông họa sĩ và cô kĩ sư (mời trà, trò chuyện thân thiết, tặng hoa, trứng…) -> anh rất đáng mến

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: qua lời nói, hành động và đánh giá của các nhân vật khác, vì vậy dù chỉ xuất hiện trong khoảnh khắc nhưng để lại ấn tượng đặc biệt.

=> Anh là tiêu biểu cho biết bao người lao động thầm lặng xây dựng XHCN ở miền Bắc lúc bấy giờ.

                                                                                                               (Còn nữa)

                                            Chúc các con ôn tập tốt!

Lời nhắn gửi: Các cô giáo rất muốn nhận được những chia sẻ, băn khoăn của các con sau mỗi bài học để chúng ta cùng nhau cảm nhận, thấu hiểu, trân trọng cái hay cái đẹp của từng văn bản cũng như thấm thía từng thông điệp mà mỗi nhà văn, nhà thơ gửi đến người đọc. Các con hãy mạnh dạn để lại ý kiến của mình trong phần bình luận hoặc trực tiếp chia sẻ với cô giáo bộ môn Ngữ văn của mình nhé! Nào, cô trò mình cùng đi tìm hiểu vẻ đẹp của văn chương!


Đánh giá:
Tổng số điểm của bài viết là: 0/5 trong 0 đánh giá
Chia sẻ: